حجاب درمسیحیت
پوشش وحجاب پيش از آيين مسيحيت
در آيين مسيحيت، پوشش اهميت زيادي داشته و زنان معتقد به حضرت مسيح(ع) مي‌كوشيدند مانند حضرت مريمƒ موي خود را بپوشانند و باحجاب وارد جامعه شوند. نقاشان مسيحي ـ به خصوص نقاشان قديمي‌تر ـ تصوير حضرت مريمƒ را با پوشش و حجاب كامل مي‌كشيدند. همچنين از گذشته تا زمان حاضر زنان راهبه و قديس، يكي از كامل‌ترين حجاب‌ها را انتخاب كرده‌اند. اين امر نشان مي‌دهد كه از نظر آنان، داشتن حجاب، به دين‌داري نزديك‌تر و در پيشگاه خدا پسنديده‌تر است.
مسيحيت، نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه قوانين شديد آن را استمرار بخشيد و در برخي موارد، گام را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري، وجوب حجاب را مطرح ساخت؛ زيرا در شريعت يهود، تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد و طبق نوشته ويل دورانت، در سن بيست سالگي اجباري بود.65
بنابراين مسيحيت، براي از بين بردن زمينه هرگونه تحريك و تهييج، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هرگونه آرايش و تزيين فراخواند. در متون تاريخي، چادر و روبند، براي همگان - حتّي براي خاتونهاي اشراف - ضروري بود. در اعياد نيز، كسي آن را كنار نميگذاشت؛ بلكه با طلا و نقره و پارچههاي زربافت آن را تزيين مينمودند و حتّي براي تفريح نيز با حجب و حياي كامل در مجالس انس يا گردشهايي دور از چشم نامحرمان، شركت ميجستند.66
انجيل در موارد فراوان، بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در عهد جديد ميخوانيم:
همچنين زنان پير در سيرت متقي باشند و نه غيبتگو و نه بنده شراب زياده؛ بلكه معلمات تعليم نيكو* تا زنان جوان را خِرَد بياموزند كه شوهردوست و فرزنددوست باشند* و خردانديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود كه مبادا كلام خدا متهم شود.67
علاوه بر اين، «عهد جديد» نيز لزوم پوشاندن موي سر، به ويژه در مراسم عبادي68 لزوم سكوت به ويژه در كليسا،69 باوقار و امين بودن زن70 و نهي از نگاه ناپاك به بيگانگان را خاطرنشان ساخته، ميگويد: كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است * پس اگر چشم راستت، تو را بلغزاند، قلعش كن و از خود دور انداز؛ زيرا تو را بهتر آن است كه عضوي از اعضايت تباه گردد، از آن‌كه تمام بدنت در جهنم افكنده شود.*71
دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي، كه بر اساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ نمودن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود، شدت بيشتري را نشان مي‌دهد.72 در مورد سيره عملي زنان مسيحي، گفته شده: دين مسيحي، براي زن، خِمار را باقي نهاد. وقتي وارد اروپا شد، آن را نيكو شمرد. زنها در كوچه و وقت نماز، خمار داشتند. در قرون وسطا، خصوصاً قرن نهم، خمار رواج داشت. آستين خمار، شانه زن را پوشانده، تقريباً به زمين ميرسيد. اين عادت تا قرن سيزدهم باقي بود.73
هنگام ظهور مسيح(ع) در فلسطين، اروپا در شرك و بت‌پرستي بود. مردم گرفتار آداب‌ورسوم مشركانه بودند و زنان آنها معمولاً موي خود را نمي‌پوشاندند. اما با آمدن مسيحيت به اروپا و گسترش تعاليم دين مسيح(ع)، پوشيدن موي سر نيز در ميان زنان گسترش يافت. ويل دورانت در مورد سيرة عملي زنان مسيحي چنين مينويسد:
ساق پاي زنان چيزي نبود كه در ملأ عام و يا رايگان به چشم خورد…. البسه بانوان در مجالس تورنه، موضوع مهمّي براي روحانيون بود كه كاردينالها، در ازي جامههاي خواتين را معيّن مي‌كردند. هنگامي كه كشيشان چادر و روبند را يكي از اركان اخلاقيات عيسوي دانستند، به دستور زنها، چادرها را از مشمش ظريف و حرير زربفت ساختند….74 تصويرهايي كه از پوشاك مسيحيان و زنان اروپا به جا مانده، به روشني حجاب كامل زنان را نشان مي‌دهد.75
مستندات فقهي پوشش در آيين مسيحيت
در مسيحيت ـ همانند اديان زردشت و يهود ـ حجاب امري معمول و مورد تأييد است. مسيحيت نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه از آن قدم فراتر نهاد؛ زيرا در شريعت يهود تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد. اما در مسيحيت، تجرد مقدس شمرده شد؛ از‌اين‌رو، براي از بين بردن زمينه تحريك و تهييج جنسي، زنان به رعايت عفت كامل و دوري از هرگونه آرايش، به صورت شديدتري فراخوانده شده‌اند. البته در تعاليم مسيحيت تأكيد بيشتر بر ترك عموم لذات دنيوي و از بين بردن شهوت است؛ از اين‌رو، رهبانيت در قرن 4 و 5 در اين آيين به وجود آمد. زنان راهبه مسيحي با رعايت عفت كامل و حجاب، مشغول خدمت به مردم شدند.
در انجيل بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در انجيل ميخوانيم:
زنان جوان خِرد‌انديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود باشند. دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي كه براساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود.76
افراط در مسيحيت
بيان شد كه مسيحيت در خصوص حجاب نه تنها روند شريعت يهود را پيروي كرد، بلكه قوانين شديد آن را دنبال كرد. و در برخي موارد، قدم را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري وجوب حجاب را مطرح ساخت. عدم ازدواج و تجرّد، مقدس شمرده مي‌شد؛ از اين‌رو، مسيحيت، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هر گونه آرايش و تزيين فراخواند. تا قبل از قرن هجده سالگي، زنان حتي معيشت خود را از طريق كار در منزل تأمين مي‌كردند.77 در آتن، زنِ متعلق به خانواده مرفه در اتاق‌هاي جداگانه زندگي مي‌كردند و شب‌ها در را به‌رويش قفل مي‌كردند تا از ديگران جدا باشد.78 هيچ زني حق نداشت پرستار، بازيگر، دبي يا چيزي نظير آن بشود؛ چون مشاغل بيروني را براي آن مناسب نمي‌ديدند.79
در كتاب مقدس، در مورد لزوم آراستگي به حيا و كنار نهادن آرايش ظاهري چنين آمده است:
همچنين زنان، خويشتن را بيارايند به لباسِ مزّين به حيا و پرهيز؛ نه به زلفها و طلا و مرواريد و رختِ گرانبها*…زن با سكوت به كمال اطاعت تعليم گيرد* و زن را اجازت نميدهم كه تعليم دهد يا بر شوهر مسلّط شود؛ بلكه در سكوت بماند*80
گونه‌هاي پوشش در مسيحيت
بر اساس آنچه گذشت، گونه‌هاي حجاب در مسيحيت اين‌گونه قابل تقسيم است:
1. حجاب پوششي: مسيحيت با دستور تجرد و زندگي رهباني، بر لزوم حجاب پوششي و رعايت عفت تأكيد فراوان دارد. نه تنها پوشاندن صورت را الزامي كرد، بلكه تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري را نيز ممنوع كرد. صريحاً بيان مي‌كند كه « شما را زينت ظاهري نباشد از بافتن موي و متحلي شدن به طلا و پوشيدن لباس،….».81 زن محترم وقتي از خانه خارج مي‌شد، از روبند استفاده مي‌كرد.82
2. حجاب رفتاري: «…ليكن من به شما مي‌گويم هر كسي به زني نظر شهوت اندازد، همان دم در دل خود با او زنا كرده است. پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قطعش كن و از خود دور‌انداز؛ زيرا تو را بهتر كه عضوي از اعضايت تباه گردد تا تمام بدند در جهنم افكنده شود».83هيچ كس براي زناني كه زيبايي‌شان را در معرض فروش مي‌گذاشتند، احترامي‌قائل نبود.84
3. گفتاري: پوشش زن در مسيحيت آن‌قدر شديد بود كه بيشتر ترجيح مي‌داد، زنان خانه‌نشين و نيكو و مطيع شوهران خود باشند و كمتر وارد اجتماع مي‌شدند. از طرفي، مردان را نيز ملزم به رعايت شديد چشم مي‌نمود و سفارش مي‌كرد كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است.85 از زن محترم انتظار نمي‌رفت كه با هر كس كه در راه بر مي‌خورد وارد صحبت شود.86
نتيجه‌گيري
هدف مقاله صرفاً ارائه مستندات شرعي براي توجه اديان بر مسئله پوشش و حجاب بود تا نشان داده شود، فرهنگ به تنهايي بر اين مهم تأكيد نداشته است؛ بلكه اديان، هماهنگ با فطرت آدمي،گرايش به پوشش و عفاف را به عنوان يك اصل پسنديده مطرح كردند در اديان، صرفاً به حجاب ظاهري تأكيد و بسنده نشده؛ بلكه حجاب باطني به عنوان آراستگي دروني و تلاش در جهت تأديب نفس براي هر مرد و زنِ متدين توصيه شده است. از ديگر مسائلي كه بايد مورد توجه قرار گيرد، مسئله فرهنگ‌پذيري است كه بر تمام شئونات اجتماعي تأثير دارد. حتي نحوه تغذيه، پوشش و نيز چگونگي تفريح و تفرج را نيز تحت تأثير خود قرار داده است. هنگامي‌كه عملي به عنوان فرهنگ جهاني در جامعه تبليغ شد، آن جامعه بدون توجه به اعتقادات و مصالح خود، تن به فرهنگ به اصطلاح جهان مي‌دهد؛ در حالي كه اديان در عرصه اصيل خود انسان را به ارزش‌هاي والاي انساني سوق مي‌دهند و از چهره زن، مريم، آسيه، خديجه و سرانجام، فاطمهƒ مي‌سازد.
پوشش وحجاب پيش از آيين مسيحيت
در آيين مسيحيت، پوشش اهميت زيادي داشته و زنان معتقد به حضرت مسيح(ع) مي‌كوشيدند مانند حضرت مريمƒ موي خود را بپوشانند و باحجاب وارد جامعه شوند. نقاشان مسيحي ـ به خصوص نقاشان قديمي‌تر ـ تصوير حضرت مريمƒ را با پوشش و حجاب كامل مي‌كشيدند. همچنين از گذشته تا زمان حاضر زنان راهبه و قديس، يكي از كامل‌ترين حجاب‌ها را انتخاب كرده‌اند. اين امر نشان مي‌دهد كه از نظر آنان، داشتن حجاب، به دين‌داري نزديك‌تر و در پيشگاه خدا پسنديده‌تر است.
مسيحيت، نه تنها احكام شريعت يهود د پوشش وحجاب پيش از آيين مسيحيت
در آيين مسيحيت، پوشش اهميت زيادي داشته و زنان معتقد به حضرت مسيح(ع) مي‌كوشيدند مانند حضرت مريمƒ موي خود را بپوشانند و باحجاب وارد جامعه شوند. نقاشان مسيحي ـ به خصوص نقاشان قديمي‌تر ـ تصوير حضرت مريمƒ را با پوشش و حجاب كامل مي‌كشيدند. همچنين از گذشته تا زمان حاضر زنان راهبه و قديس، يكي از كامل‌ترين حجاب‌ها را انتخاب كرده‌اند. اين امر نشان مي‌دهد كه از نظر آنان، داشتن حجاب، به دين‌داري نزديك‌تر و در پيشگاه خدا پسنديده‌تر است.
مسيحيت، نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه قوانين شديد آن را استمرار بخشيد و در برخي موارد، گام را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري، وجوب حجاب را مطرح ساخت؛ زيرا در شريعت يهود، تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد و طبق نوشته ويل دورانت، در سن بيست سالگي اجباري بود.65
بنابراين مسيحيت، براي از بين بردن زمينه هرگونه تحريك و تهييج، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هرگونه آرايش و تزيين فراخواند. در متون تاريخي، چادر و روبند، براي همگان - حتّي براي خاتونهاي اشراف - ضروري بود. در اعياد نيز، كسي آن را كنار نميگذاشت؛ بلكه با طلا و نقره و پارچههاي زربافت آن را تزيين مينمودند و حتّي براي تفريح نيز با حجب و حياي كامل در مجالس انس يا گردشهايي دور از چشم نامحرمان، شركت ميجستند.66
انجيل در موارد فراوان، بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در عهد جديد ميخوانيم:
همچنين زنان پير در سيرت متقي باشند و نه غيبتگو و نه بنده شراب زياده؛ بلكه معلمات تعليم نيكو* تا زنان جوان را خِرَد بياموزند كه شوهردوست و فرزنددوست باشند* و خردانديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود كه مبادا كلام خدا متهم شود.67
علاوه بر اين، «عهد جديد» نيز لزوم پوشاندن موي سر، به ويژه در مراسم عبادي68 لزوم سكوت به ويژه در كليسا،69 باوقار و امين بودن زن70 و نهي از نگاه ناپاك به بيگانگان را خاطرنشان ساخته، ميگويد: كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است * پس اگر چشم راستت، تو را بلغزاند، قلعش كن و از خود دور انداز؛ زيرا تو را بهتر آن است كه عضوي از اعضايت تباه گردد، از آن‌كه تمام بدنت در جهنم افكنده شود.*71
دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي، كه بر اساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ نمودن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود، شدت بيشتري را نشان مي‌دهد.72 در مورد سيره عملي زنان مسيحي، گفته شده: دين مسيحي، براي زن، خِمار را باقي نهاد. وقتي وارد اروپا شد، آن را نيكو شمرد. زنها در كوچه و وقت نماز، خمار داشتند. در قرون وسطا، خصوصاً قرن نهم، خمار رواج داشت. آستين خمار، شانه زن را پوشانده، تقريباً به زمين ميرسيد. اين عادت تا قرن سيزدهم باقي بود.73
هنگام ظهور مسيح(ع) در فلسطين، اروپا در شرك و بت‌پرستي بود. مردم گرفتار آداب‌ورسوم مشركانه بودند و زنان آنها معمولاً موي خود را نمي‌پوشاندند. اما با آمدن مسيحيت به اروپا و گسترش تعاليم دين مسيح(ع)، پوشيدن موي سر نيز در ميان زنان گسترش يافت. ويل دورانت در مورد سيرة عملي زنان مسيحي چنين مينويسد:
ساق پاي زنان چيزي نبود كه در ملأ عام و يا رايگان به چشم خورد…. البسه بانوان در مجالس تورنه، موضوع مهمّي براي روحانيون بود كه كاردينالها، در ازي جامههاي خواتين را معيّن مي‌كردند. هنگامي كه كشيشان چادر و روبند را يكي از اركان اخلاقيات عيسوي دانستند، به دستور زنها، چادرها را از مشمش ظريف و حرير زربفت ساختند….74 تصويرهايي كه از پوشاك مسيحيان و زنان اروپا به جا مانده، به روشني حجاب كامل زنان را نشان مي‌دهد.75
مستندات فقهي پوشش در آيين مسيحيت
در مسيحيت ـ همانند اديان زردشت و يهود ـ حجاب امري معمول و مورد تأييد است. مسيحيت نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه از آن قدم فراتر نهاد؛ زيرا در شريعت يهود تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد. اما در مسيحيت، تجرد مقدس شمرده شد؛ از‌اين‌رو، براي از بين بردن زمينه تحريك و تهييج جنسي، زنان به رعايت عفت كامل و دوري از هرگونه آرايش، به صورت شديدتري فراخوانده شده‌اند. البته در تعاليم مسيحيت تأكيد بيشتر بر ترك عموم لذات دنيوي و از بين بردن شهوت است؛ از اين‌رو، رهبانيت در قرن 4 و 5 در اين آيين به وجود آمد. زنان راهبه مسيحي با رعايت عفت كامل و حجاب، مشغول خدمت به مردم شدند.
در انجيل بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در انجيل ميخوانيم:
زنان جوان خِرد‌انديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود باشند. دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي كه براساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود.76
افراط در مسيحيت
بيان شد كه مسيحيت در خصوص حجاب نه تنها روند شريعت يهود را پيروي كرد، بلكه قوانين شديد آن را دنبال كرد. و در برخي موارد، قدم را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري وجوب حجاب را مطرح ساخت. عدم ازدواج و تجرّد، مقدس شمرده مي‌شد؛ از اين‌رو، مسيحيت، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هر گونه آرايش و تزيين فراخواند. تا قبل از قرن هجده سالگي، زنان حتي معيشت خود را از طريق كار در منزل تأمين مي‌كردند.77 در آتن، زنِ متعلق به خانواده مرفه در اتاق‌هاي جداگانه زندگي مي‌كردند و شب‌ها در را به‌رويش قفل مي‌كردند تا از ديگران جدا باشد.78 هيچ زني حق نداشت پرستار، بازيگر، دبي يا چيزي نظير آن بشود؛ چون مشاغل بيروني را براي آن مناسب نمي‌ديدند.79
در كتاب مقدس، در مورد لزوم آراستگي به حيا و كنار نهادن آرايش ظاهري چنين آمده است:
همچنين زنان، خويشتن را بيارايند به لباسِ مزّين به حيا و پرهيز؛ نه به زلفها و طلا و مرواريد و رختِ گرانبها*…زن با سكوت به كمال اطاعت تعليم گيرد* و زن را اجازت نميدهم كه تعليم دهد يا بر شوهر مسلّط شود؛ بلكه در سكوت بماند*80
گونه‌هاي پوشش در مسيحيت
بر اساس آنچه گذشت، گونه‌هاي حجاب در مسيحيت اين‌گونه قابل تقسيم است:
1. حجاب پوششي: مسيحيت با دستور تجرد و زندگي رهباني، بر لزوم حجاب پوششي و رعايت عفت تأكيد فراوان دارد. نه تنها پوشاندن صورت را الزامي كرد، بلكه تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري را نيز ممنوع كرد. صريحاً بيان مي‌كند كه « شما را زينت ظاهري نباشد از بافتن موي و متحلي شدن به طلا و پوشيدن لباس،….».81 زن محترم وقتي از خانه خارج مي‌شد، از روبند استفاده مي‌كرد.82
2. حجاب رفتاري: «…ليكن من به شما مي‌گويم هر كسي به زني نظر شهوت اندازد، همان دم در دل خود با او زنا كرده است. پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قطعش كن و از خود دور‌انداز؛ زيرا تو را بهتر كه عضوي از اعضايت تباه گردد تا تمام بدند در جهنم افكنده شود».83هيچ كس براي زناني كه زيبايي‌شان را در معرض فروش مي‌گذاشتند، احترامي‌قائل نبود.84
3. گفتاري: پوشش زن در مسيحيت آن‌قدر شديد بود كه بيشتر ترجيح مي‌داد، زنان خانه‌نشين و نيكو و مطيع شوهران خود باشند و كمتر وارد اجتماع مي‌شدند. از طرفي، مردان را نيز ملزم به رعايت شديد چشم مي‌نمود و سفارش مي‌كرد كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است.85 از زن محترم انتظار نمي‌رفت كه با هر كس كه در راه بر مي‌خورد وارد صحبت شود.86
نتيجه‌گيري
هدف مقاله صرفاً ارائه مستندات شرعي براي توجه اديان بر مسئله پوشش و حجاب بود تا نشان داده شود، فرهنگ به تنهايي بر اين مهم تأكيد نداشته است؛ بلكه اديان، هماهنگ با فطرت آدمي،گرايش به پوشش و عفاف را به عنوان يك اصل پسنديده مطرح كردند در اديان، صرفاً به حجاب ظاهري تأكيد و بسنده نشده؛ بلكه حجاب باطني به عنوان آراستگي دروني و تلاش در جهت تأديب نفس براي هر مرد و زنِ متدين توصيه شده است. از ديگر مسائلي كه بايد مورد توجه قرار گيرد، مسئله فرهنگ‌پذيري است كه بر تمام شئونات اجتماعي تأثير دارد. حتي نحوه تغذيه، پوشش و نيز چگونگي تفريح و تفرج را نيز تحت تأثير خود قرار داده است. هنگامي‌كه عملي به عنوان فرهنگ جهاني در جامعه تبليغ شد، آن جامعه بدون توجه به اعتقادات و مصالح خود، تن به فرهنگ به اصطلاح جهان مي‌دهد؛ در حالي كه اديان در عرصه اصيل خود انسان را به ارزش‌هاي والاي انساني سوق مي‌دهند و از چهره زن، مريم، آسيه، خديجه و سرانجام، فاطمهƒ مي‌سازد.
مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه قوانين شديد آن را استمرار بخشيد و در برخي موارد، گام را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري، وجوب حجاب را مطرح ساخت؛ زيرا در شريعت يهود، تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد و طبق نوشته ويل دورانت، در سن بيست سالگي اجباري بود.65
بنابراين مسيحيت، براي از بين بردن زمينه هرگونه تحريك و تهييج، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هرگونه آرايش و تزيين فراخواند. در متون تاريخي، چادر و روبند، براي همگان - حتّي براي خاتونهاي اشراف - ضروري بود. در اعياد نيز، كسي آن را كنار نميگذاشت؛ بلكه با طلا و نقره و پارچههاي زربافت آن را تزيين مينمودند و حتّي براي تفريح نيز با حجب و حياي كامل در مجالس انس يا گردشهايي دور از چشم نامحرمان، شركت ميجستند.66
انجيل در موارد فراوان، بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در عهد جديد ميخوانيم:
همچنين زنان پير در سيرت متقي باشند و نه غيبتگو و نه بنده شراب زياده؛ بلكه معلمات تعليم نيكو* تا زنان جوان را خِرَد بياموزند كه شوهردوست و فرزنددوست باشند* و خردانديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود كه مبادا كلام خدا متهم شود.67
علاوه بر اين، «عهد جديد» نيز لزوم پوشاندن موي سر، به ويژه در مراسم عبادي68 لزوم سكوت به ويژه در كليسا،69 باوقار و امين بودن زن70 و نهي از نگاه ناپاك به بيگانگان را خاطرنشان ساخته، ميگويد: كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است * پس اگر چشم راستت، تو را بلغزاند، قلعش كن و از خود دور انداز؛ زيرا تو را بهتر آن است كه عضوي از اعضايت تباه گردد، از آن‌كه تمام بدنت در جهنم افكنده شود.*71
دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي، كه بر اساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ نمودن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود، شدت بيشتري را نشان مي‌دهد.72 در مورد سيره عملي زنان مسيحي، گفته شده: دين مسيحي، براي زن، خِمار را باقي نهاد. وقتي وارد اروپا شد، آن را نيكو شمرد. زنها در كوچه و وقت نماز، خمار داشتند. در قرون وسطا، خصوصاً قرن نهم، خمار رواج داشت. آستين خمار، شانه زن را پوشانده، تقريباً به زمين ميرسيد. اين عادت تا قرن سيزدهم باقي بود.73
هنگام ظهور مسيح(ع) در فلسطين، اروپا در شرك و بت‌پرستي بود. مردم گرفتار آداب‌ورسوم مشركانه بودند و زنان آنها معمولاً موي خود را نمي‌پوشاندند. اما با آمدن مسيحيت به اروپا و گسترش تعاليم دين مسيح(ع)، پوشيدن موي سر نيز در ميان زنان گسترش يافت. ويل دورانت در مورد سيرة عملي زنان مسيحي چنين مينويسد:
ساق پاي زنان چيزي نبود كه در ملأ عام و يا رايگان به چشم خورد…. البسه بانوان در مجالس تورنه، موضوع مهمّي براي روحانيون بود كه كاردينالها، در ازي جامههاي خواتين را معيّن مي‌كردند. هنگامي كه كشيشان چادر و روبند را يكي از اركان اخلاقيات عيسوي دانستند، به دستور زنها، چادرها را از مشمش ظريف و حرير زربفت ساختند….74 تصويرهايي كه از پوشاك مسيحيان و زنان اروپا به جا مانده، به روشني حجاب كامل زنان را نشان مي‌دهد.75
مستندات فقهي پوشش در آيين مسيحيت
در مسيحيت ـ همانند اديان زردشت و يهود ـ حجاب امري معمول و مورد تأييد است. مسيحيت نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه از آن قدم فراتر نهاد؛ زيرا در شريعت يهود تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس شمرده مي‌شد. اما در مسيحيت، تجرد مقدس شمرده شد؛ از‌اين‌رو، براي از بين بردن زمينه تحريك و تهييج جنسي، زنان به رعايت عفت كامل و دوري از هرگونه آرايش، به صورت شديدتري فراخوانده شده‌اند. البته در تعاليم مسيحيت تأكيد بيشتر بر ترك عموم لذات دنيوي و از بين بردن شهوت است؛ از اين‌رو، رهبانيت در قرن 4 و 5 در اين آيين به وجود آمد. زنان راهبه مسيحي با رعايت عفت كامل و حجاب، مشغول خدمت به مردم شدند.
در انجيل بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است. در انجيل ميخوانيم:
زنان جوان خِرد‌انديش، عفيفه، خانه‌نشين، نيكو و مطيع شوهران خود باشند. دستورات ديني پاپها و كاردينالهاي مسيحي كه براساس آن، پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود.76
افراط در مسيحيت
بيان شد كه مسيحيت در خصوص حجاب نه تنها روند شريعت يهود را پيروي كرد، بلكه قوانين شديد آن را دنبال كرد. و در برخي موارد، قدم را فراتر نهاد و با سختگيري بيشتري وجوب حجاب را مطرح ساخت. عدم ازدواج و تجرّد، مقدس شمرده مي‌شد؛ از اين‌رو، مسيحيت، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هر گونه آرايش و تزيين فراخواند. تا قبل از قرن هجده سالگي، زنان حتي معيشت خود را از طريق كار در منزل تأمين مي‌كردند.77 در آتن، زنِ متعلق به خانواده مرفه در اتاق‌هاي جداگانه زندگي مي‌كردند و شب‌ها در را به‌رويش قفل مي‌كردند تا از ديگران جدا باشد.78 هيچ زني حق نداشت پرستار، بازيگر، دبي يا چيزي نظير آن بشود؛ چون مشاغل بيروني را براي آن مناسب نمي‌ديدند.79
در كتاب مقدس، در مورد لزوم آراستگي به حيا و كنار نهادن آرايش ظاهري چنين آمده است:
همچنين زنان، خويشتن را بيارايند به لباسِ مزّين به حيا و پرهيز؛ نه به زلفها و طلا و مرواريد و رختِ گرانبها*…زن با سكوت به كمال اطاعت تعليم گيرد* و زن را اجازت نميدهم كه تعليم دهد يا بر شوهر مسلّط شود؛ بلكه در سكوت بماند*80
گونه‌هاي پوشش در مسيحيت
بر اساس آنچه گذشت، گونه‌هاي حجاب در مسيحيت اين‌گونه قابل تقسيم است:
1. حجاب پوششي: مسيحيت با دستور تجرد و زندگي رهباني، بر لزوم حجاب پوششي و رعايت عفت تأكيد فراوان دارد. نه تنها پوشاندن صورت را الزامي كرد، بلكه تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ كردن گوشها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ كردن مو و تغيير صورت ظاهري را نيز ممنوع كرد. صريحاً بيان مي‌كند كه « شما را زينت ظاهري نباشد از بافتن موي و متحلي شدن به طلا و پوشيدن لباس،….».81 زن محترم وقتي از خانه خارج مي‌شد، از روبند استفاده مي‌كرد.82
2. حجاب رفتاري: «…ليكن من به شما مي‌گويم هر كسي به زني نظر شهوت اندازد، همان دم در دل خود با او زنا كرده است. پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قطعش كن و از خود دور‌انداز؛ زيرا تو را بهتر كه عضوي از اعضايت تباه گردد تا تمام بدند در جهنم افكنده شود».83هيچ كس براي زناني كه زيبايي‌شان را در معرض فروش مي‌گذاشتند، احترامي‌قائل نبود.84
3. گفتاري: پوشش زن در مسيحيت آن‌قدر شديد بود كه بيشتر ترجيح مي‌داد، زنان خانه‌نشين و نيكو و مطيع شوهران خود باشند و كمتر وارد اجتماع مي‌شدند. از طرفي، مردان را نيز ملزم به رعايت شديد چشم مي‌نمود و سفارش مي‌كرد كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است.85 از زن محترم انتظار نمي‌رفت كه با هر كس كه در راه بر مي‌خورد وارد صحبت شود.86
نتيجه‌گيري
هدف مقاله صرفاً ارائه مستندات شرعي براي توجه اديان بر مسئله پوشش و حجاب بود تا نشان داده شود، فرهنگ به تنهايي بر اين مهم تأكيد نداشته است؛ بلكه اديان، هماهنگ با فطرت آدمي،گرايش به پوشش و عفاف را به عنوان يك اصل پسنديده مطرح كردند در اديان، صرفاً به حجاب ظاهري تأكيد و بسنده نشده؛ بلكه حجاب باطني به عنوان آراستگي دروني و تلاش در جهت تأديب نفس براي هر مرد و زنِ متدين توصيه شده است. از ديگر مسائلي كه بايد مورد توجه قرار گيرد، مسئله فرهنگ‌پذيري است كه بر تمام شئونات اجتماعي تأثير دارد. حتي نحوه تغذيه، پوشش و نيز چگونگي تفريح و تفرج را نيز تحت تأثير خود قرار داده است. هنگامي‌كه عملي به عنوان فرهنگ جهاني در جامعه تبليغ شد، آن جامعه بدون توجه به اعتقادات و مصالح خود، تن به فرهنگ به اصطلاح جهان مي‌دهد؛ در حالي كه اديان در عرصه اصيل خود انسان را به ارزش‌هاي والاي انساني سوق مي‌دهند و از چهره زن، مريم، آسيه، خديجه و سرانجام، فاطمهƒ مي‌سازد.
